KARSTA İMALAT FAALİYETLERİ VE SANAYİ

SANAYİ

Resim yazısı ekle

Kars'ta imalat faaliyetleri avcılık-toplayıcılık dönemlerinin aşıldığı ve araç-ge­reç yapımının farklılaştığı Yazılı Tarih öncesi'nde üst Paleolitik  Dönemde  başla­mıştır. Bu dönemde çeşitli malzemelerden araç-gereç yapımına geçilmiştir.  Mezo­litik dönemden kalma mikrolit adı verilen küçük araç-gereçler Aras Vadisindeki araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Kalkolitik dönemi belgeleyen bakır eşyalara Ka­ğızman yöresinde, ayrıca Ani ve Azat köylerindeki höyüklerde de rastlanmıştır.

Bunun yanı sıra Azat höyüğünde çeşitli renklerde, temiz ve katkısız çamurdan iyi pişirilmiş çanak-çömlek­ler, hayvan kemiklerinden yapılmış takılar tespit edil­miştir. Ayrıca yine kemikten yapılmış dokuma tarağı ve bakır iğneler bulunmuştur. Bulunan bu araç-gereçler bizlere bu yörede o dönem­ de yaşayan insanların doku­macılık yaptıklarını göster­mektedir. Bakır ve kalayın birleştirilmesiyle elde edilen tuncun araç yapımında kullanılmaya başlandığı dönem olan İlk Tunç Çağı'na ait açkı taşı, el değirmeni taşları, çekiç ve çanak-çömlekler Yazılıkaya 'da ve Kurbanağa Mağarası'nda bulunmuştur.

Oldukça ilkel biçimlerde gerçekleştirilen  bu  üretimleri  günümüz  sanayisi ile karşılaştırma olanağı mümkün olmamakla birlikte, Kars'ta imalat sanayi adına ya­pılan ilk faaliyetleri sergilemesi bakımından önem taşımaktadır. Zira bu bulgular sayesinde Kars'ta Yazılı Tarih öncesinde bile maden işlemeciliği, dokumacılık gibi günümüz ekonomilerinde dahi büyük  önemi  olan  sanayi  kollarında  üretim  yapıldı­ğı anlaşılmaktadır.

Tarih boyunca bu topraklarda yaşayan çeşitli medeniyetler maden işlemecili­ğinden dokumaya kadar bir çok üretim dalında faaliyette bulunmuşlardır. Fakat bunlar daha çok küçük el sanatları biçiminde gerçekleştiriliyordu.

Kars'ta günümüzdeki manada sanayi tesislerinin ortaya çıkması 19. yüzyılın sonlarında gerçekleşmiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda Kars Rus­larca işgal edildi ve o güne kadar tahıl tarımı ve hayvancılığa dayalı üretim yapılır­ken, özellikle sanayi bitkileri ve ticari amaçlı üretilen mallara özel önem verilmeye başlandı. Bu alanda özellikle ayçiçeği ekiminin yaygınlaşması, yörede bitkisel yağ üretiminin gelişmesini ve bu dalda imalat tesisleri açılmasını da beraberinde getir­di. Ayrıca tütün ekimine başlanması, ardından küçük de olsa sigara imalathaneleri­nin kurulmasına olanak sağladı.

Rus emperyalizminin Kars'ın tarım deseninde yaptığı bu değişikliklerin bir benzeri de hayvancılıkta görülmüş ve Zavot ya da Malakan ineği adı verilen melez bir inek türünün geliştirilmesi sonucu artan sütçülük birçok mandıranın kurulmasına neden olmuştur. 

Hayvancılıkta sağlanan belli verim artışları ise özellikle deri sanayi ile uğraşan imalathane sayısında bir artışın yaşanmasını sağlamıştır.

o güne kadar kendine yeterli özellikler gösteren, sanayileşmemiş ve ticarileşmemiş tarımsal yapıdaki bu değişimin getirdiği ürün çeşitliliği ve miktarındaki ar­tış Kars-Tiflis arasında kurulan demiryolu ile Tiflis'e, oradan da Rusya 'ya aktarılıyordu.